توجه اسلام و قرآن به علوم را بيان كرديم كه در رآن بيش از 750 بار ماده علم، به كار رفته و در موارد فراوانى، از علم و علما تمجيد شده است .
در تورات و انجيل اين مطلب از دو ناحيه قابل بحث است:
اول - عملكرد مسيحيان و يهوديان، در طول تاريخ و تشكيل دادگاههاى تفتيش عقايد در قرون وسطى (مانند محاكمه گاليله به جرم اينكه عقيده داشت زمين حركت مى ‏كند) و سوزاندن هزاران نفر در رابطه با عقايد علمى قابل بررسى است 181 كه البته اين مطلب مربوط به بحث ما نيست و در جاى خود، بايد بحث گردد چون ممكن است ادعا شود كه اعمال خلاف مسيحيان و يهوديان، مربوط به اصل دين يهود و مسيحيت نيست، بلكه ملاك قضاوت، در مقايسه اديان، كتاب آسمانى آنهاست نه عملكرد خوب يا بد طرفداران آن دين زيرا بعضى افراد ممكن است كج فهم بوده، يا از دين سوء استفاده كرده و به نام دين جنايت كنند، به علاوه اين در يك دوره كوتاه و خاص بوده است .
دوم - افعال و اعمال نيك و بد مسلمانان و مسيحيان و يهوديان را كنار مى‏ نهيم و به بررسى متون كتابهاى مقدس و مقايسه آنها مى ‏پردازيم و در اين ميان، از نظرات دانشمندان بزرگ شرق و غرب نيز استفاده مى ‏بريم .
تذكر: منظور ما از كتاب مقدس (تورات و انجيل و ملحقات) همين انجيل و تورات رايج است كه در دسترس ما قرار دارد و البته تورات و انجيل واقعى كه حضرت موسى (ع) و عيسى (ع) براى انسانها عرضه كردند، خالى از عيب و نقص و مناسب زمان خود آنها بود چون از طرف حكيم نازل شده بود.
الف - كلمه علم:
در كتاب مقدس، به معناى صفتى از صفات خداوند، وارد شده است كه تمام حوادث را قبل از وقوع عالم است (مى‏ داند ظ) اع 2: 23 .
و اين علم ازلى است اعم 15: 18
كه بدان استصواب حضرت اقدس الهى، مؤمنين را از براى اطاعت خود بر گزيده است (اپط 182(2:1.
حكمت در كتاب مقدس، معانى مختلف دارد از جمله به معناى زيركى، دانش در افعال و اعمال، اشاره به تعمق و هوشيارى، ترقى و پيشرفت شخصى، علم هيئت و تنجيم و فلسفه و سفسطه مى‏باشد.
و حكمت حقيق، عبارت از آن است كه خداوند تعالى را، در عقل و زندگانى خود به اعلى درجه كمال توصيف نمائى (ام - 9: 10) 183.
در رساله پولس مى‏گويد: «زيرا مكتوب است حكمت حكما را باطل سازم و فهم فهيمانرا نابود گردانم، كجاست حكيم؟ كجا كاتب؟ كجا مباحث اين دنيا؟ مگر خدا حكمت جهان را جهالت نگردانيده است زيرا كه چون بر حسب حكمت خدا جهان از حكمت خود به معرفت خدا نرسيده، خدا بدين رضا داد كه به وسيله جهالت موعظه ايماندار آن را نجات بخشد»184.
در قصه حضرت آدم و حوا، درخت ممنوع را، درخت معرفت دانش افزا، معرفى مى‏كند: «مار به زن گفت هر آينه نخواهيد مرد، بله خدا مى‏داند هر روزى كه از آن بخوريد، چشمان شما باز شود و مانند خدا، عارف نيك و بد خواهيد بود و چون زن ديد كه آن درخت، براى خوراك نيكوست و به نظر خوش نما و درختى دلپذير دانش افزا پس از ميوه گرفته بخورد و به شوهر خود نيز داد و او خورد آن گاه چشمان هر دوى ايشان باز شد و فهميدند كه عريانند...»185.
نكته: از آيات ذكر شده در بالا، مى‏توانيم نتيجه بگيريم كه كتاب مقدس، اهميت چندانى براى علم و حكمت قائل نيست، يا حداقل به اندازه قرآن توجه به آن نكرده است و در بعضى موارد، در مقابل حكمت، موضع‏گيرى مى‏كند كه خدا حكمت را باطل كرده است و با جهل موعظه مى‏كند و يا در بخش ديگر، خداوند انسان را از خوردن درخت معرفت دانش افزا، منع مى‏كند.
در حالى كه قرآن كريم، دانش و دانشمندان را ستايش مى‏كند و آنها را تشويق مى‏نمايد و در مقابل جهل، موضع‏گيرى مى‏كند و حتى در اسلام، معيار تكليف، عقل است و عقل و علم حجت انسانها هستند.
ب - بعضى از آيات
تورات و انجيل با دانش نو و مسلمات تاريخى و علمى، ناسازگار است و هر چقدر علوم پيشرفت بيشترى مى‏كند اين مسئله آشكارتر مى‏شود .
در اين مورد يكى از كاملترين تحقيقات را، دكتر بوكاى، در مقايسه‏اى بين تورات، انجيل، قرآن و علم انجام داده است و نتيجه اين تحقيقات را در يك كتاب منتشر كرده است .
او مى‏گويد: آشكارترين ناهماهنگيها با دانش نو، در سفر تكوين يا پيدايش (تورات) وجود دارد و مربوط به سه نكته اساسى زير مى‏باشد:
1- آفرينش جهان و مراحل آن .
2- تاريخ آفرينش جهان و تاريخ پيدايش انسان روى زمين.
3- داستان طوفان نوح (ع) .
و سپس به بررسى موارد تناقض مى‏پردازد186.
او در مورد انجيل ها مى‏ گويد: «در انجيلها عبارات خيلى كمى يافت مى ‏شود كه ياراى رويارويى با داده‏ هاى دانش نو را داشته باشند».
و يا مى‏ گويد: «من شخصاً با كمال ميل، باور مى ‏كنم كه عيسى (ع)توانسته باشد جذامى را شفا بخشد ولى نمى ‏توانم قبول نمايم متنى را معتبر، تلقى كنم كه فقط بيست نسل بين انسان نخستين و ابراهيم (ع) قائل است، چنانكه انجيل لوقا به ما مى‏گويد». (28 - 23 و 3) 187
در جاى ديگر مى‏گويد: «خيالبافيهاى متى، تناقضات مشهور بنى انجيلها، دورى از حقيقتها، ناسازگارى با داده‏هاى دانش نو و تحريفات متوالى متون، سبب مى‏شوند كه انجيلها حاوى عباراتى منحصراً ناشى از تخيل بشرى مى‏گردند »188.
اما در مورد قرآن لازم نيست كه تذكر دهيم كه نه تنها با عقل و علم ناسازگار نيست كه اكتشافات علمى، هر روز پرده‏اى از حقايق قرآن بر مى‏دارد.
در اينجا به كلام همان محقق (دكتر بوكاى) بر مى ‏گرديم كه مى ‏گويد:
«مشاركتى اين چنين، بين قرآن و دانش نو، بداهتاً شگفتى مى‏آورد. خاصه كه سخن از همسازى ميرود، نه ناسازى» 189.
او مى‏گويد: «آنچه كه موجب جلب توجه كسى كه براى اولين بار، با چنين متنى (قرآن) روبروست مى‏شود، فراوانى موضوعهاى مطروح است بدين شرح: آفرينش نجوم، شرح پاره‏اى مطالب راجع به زمين، طبقه حيوان و طبقه نبات، توليد انسان، در حالى كه خطاهاى علمى عظيمى، در عهدين وجود دارند در اينجا اثرى از آن خطاها نيافتم. اين امر مرا ناگزير كرد از خود بپرسم اگر بشرى مصنف قرآن مى ‏بود چطور مى ‏توانسته است، در قرن هفتم ميلادى چيزى بنويسد كه امروزه با شناختهاى دانش نو موافق آيد؟»190.

با توجه به آيات قرآن، كتاب مقدس (تورات و انجيل) و اعتراف دانشمندان بى ‏طرف (از خود غربيها) به اين نتيجه مى ‏رسيم كه برخورد قرآن با علم، به طور فاحشى با برخورد كتاب مقدس با علم متفاوت است، اما نكته مهم اينجاست كه آثار اين مسئله (تعارض كتاب مقدس با مسائل علمى) دامن اسلام و مسلمانان را هم گرفته است؛ چون در غرب بعد از قرن هفده ميلادى، اين مسئله او ج گرفت كه دين با علم ناسازگار است، از اين رو حملات مكررى توسط فلاسفه (مثل هيوم و ماركس و...) به دين شد، ولى در اين جملات فرقى بين قرآن و كتاب مقدس نگذاشتند و همين افكار، به كشورهاى اسلامى هم سرايت كرد و كم كم عده‏اى از روشنفكران مسلمان، باور كردند كه دين با علم سرناسازگارى دارد.
به هر حال آثار سوء اين تعارض كتاب مقدس، با علم، در قرون وسطى دامن اروپائيان را به صورت دادگاههاى تفتيش عقايد گرفت و در چند قرن اخير، به همه جهان سرايت كرد و افكار الحادى كه در مقابل اين تفكر در غرب ظهور پيدا كرد (مثل ماركسيسم و...) به تمام جهان سرازير شد و تا مدتها افكار بشريت را مشوش و آلوده كرد و هنوز هم آثار آن جلوه‏گر است .
در حقيقت، تفسير علمى قرآن كريم، در قرن حاضر واكنشى در مقابل تهاجم غربيها به اساس دين و كتابهاى مقدس اديان الهى بود. ما در اين خصوص در بحث تاريخ تفسير علمى، سخن خواهيم راند.
ج - در اينجا پاره ‏اى از سخنان فرزانگان بشريت و دانشمندان بزرگ غرب را، براى نمونه و شاهد ذكر مى‏ كنيم .
پرفسور هائرى كربن فرانسوى مى‏گويد: «اگر انديشه محمد (ص) خرافى بود و اگر قرآن او وحى الهى نبود، هرگز جرأت نمى ‏كرد بشر را به علم دعوت كند. هيچ طرز فكرى به اندازه محمد (ص) و قرآن به دانش دعوت نكرده است، تا آنجا كه در قرآن نهصد و پنجاه بار، از علم، فكر و عقل سخن به ميان آورده است» 191.
ولتر فيلسوف و نويسنده فرانسوى مى‏گويد: «من يقين دارم اگر قرآن و انجيل را به يك فرد غير متدين ارائه دهند، او حتماً اولى را بر خواهد گزيد، زيرا كتاب محمد (ص) در ظاهر افكارى را تعليم مى‏دهد كه به اندازه كافى بر مبناى عقلى منطبق است »192.
دينورت دانشمند اروپائى مى ‏گويد: «واجب است اعتراف كنيم كه علوم طبيعى، فلكى، فلسفه و رياضيات كه در اروپا اوج گرفت، عموماً از قرآن اقتباس شده است، بلكه اروپا شهرى براى اسلام است»193.
دكتر گرينيه فرانسوى مى ‏گويد: «من آيات قرآن را كه به علوم پزشكى، بهداشتى و طبيعى ارتباط داشت دنبال كردم... و بنابراين دريافتم كه اين آيات از هر جهت با معارف و علوم جهانى منطبق است... هر كس كه دست‏ اندكار هنر يا علم باشد و آيات قرآن را، با هنر و علمى كه آموخته است مطابقت و مقايسه كند بدون ترديد به اسلام خواهد گرويد؛ البته اگر صاحب عقلى سليم و بى غرض باشد»194.